Zit of zat jij in een narcistische dynamiek?
Kijk eens of je jezelf herkent in dit rijtje:
Je schaamt je vaak voor jezelf.
Je piekert steeds over wat je hebt gedaan of gezegd.
Je weet vaak niet wat je wilt.
Je voelt je regelmatig schuldig.
Je hebt soms het gevoel alsof je levensenergie op is.
Je hebt klachten zoals spanning, vermoeidheid, slecht slapen, paniekaanvallen, somberheid, overspannenheid of burn-out.
Je voelt soms (ineens) heel veel emotie, of juist helemaal niets.
Je vindt het moeilijk andere mensen te vertrouwen.
Je denkt dat jij altijd het probleem bent.
Je voelt je afhankelijk van goedkeuring van anderen.
Je voelt je eenzaam en geïsoleerd, alsof je anders bent dan anderen en er niet bij hoort.
Als jij veel van deze punten herkent, dan is er kans dat jij een toxische (narcistische of borderline) dynamiek hebt meegemaakt. Dat kan bijvoorbeeld zijn met (een van) je ouder(s) of met je (ex)partner.
Niet serieus nemen
Als jij vermoedt, of weet, dat je in zo'n relatie je zelfvertrouwen (deels) bent kwijtgeraakt, wat doe je dan?
Allereerst is het heel belangrijk dat je beseft dat jij niets kunt veranderen aan het gedrag van de narcist. Je voelt je vaak schuldig en piekert over dingen die je hebt gedaan of gezegd, maar weet dat alles wat de narcist jou verwijt, komt vanuit zijn (of haar) boosheid en angst richting de wereld om hem heen. Het is niet persoonlijk (al voelt dat wel echt zo!). Je moet in feite geen enkele waarde aan hechten wat hij zegt.
Dit kan heel lastig zijn. Natuurlijk wil je serieus nemen wat je ouder of (ex-)partner tegen je zegt! En daar zit precies het punt: je wil het zo graag. En je bent zelf empathisch en respectvol, dus ga je er altijd vanuit dat de ander dat ook is. En toch is dat niet zo. De narcist kan geen empathie en respect voelen. Ook als het wel zo lijkt: dit is gespeeld. Vaak onbewust, maar het is wel gespeeld.
Dat is verbijsterend! Ik heb zelf soms nog steeds moeite om het te begrijpen, na alles wat ik heb gelezen en meegemaakt op dit gebied. Ik weet bijvoorbeeld heel goed van mezelf dat ik zelfreflectie heb, maar toen me een tijd geleden door een uitputter werd verweten dat ik 'waarschijnlijk geen zelfreflectie had', ging ik toch even twijfelen. Ik moest mezelf dwingen de manipulatie door de woorden heen te zien. Een week lang bleef deze zin af en toe bij me opkomen en dacht ik steeds weer: 'Hè? Zou het dan toch...' Nee. Het is manipulatie. Neem het niet serieus. Hij was boos en zei precies dat wat me zou raken.
Veel lezen
Het is heilzaam om in het herstelproces na een emotioneel uitputtende relatie zoveel mogelijk te lezen over narcisme, borderline of manipulatief gedrag in het algemeen. Kennis is hier absoluut macht - macht over jezelf en jouw leven wel te verstaan. In een later blog zal ik schrijven over de Vijf Fasen van Herstel. Door bij jezelf te herkennen in welke fase jij zit, kun je makkelijker accepteren welke emoties hierbij horen, en daar doorheen bewegen. Deze fasen zijn:
Schuldgevoel
Verbijstering
Slachtofferschap
Rouw
Opbouw
Hierover dus later meer.
Trauma's en traumarespons
Het is belangrijk je te realiseren dat jij in de narcistische dynamiek - als deze lang genoeg geduurd heeft - getraumatiseerd bent geraakt. Jij bent niet kapot, in de kern zijn jouw zelfvertrouwen, spontaniteit, eigenheid (dat wat jou jou maakt: je Jij-heid) er allemaal gewoon. Er liggen alleen trauma's overheen.
Trauma's veroorzaakt doordat je een (lange) tijd leefde in een omgeving die voor jou onveilig voelde. Waar jou werd verteld dat de ander van je hield, maar waarin je deze 'liefde' moest 'verdienen'. Door precies de persoon te zijn die de ander wilde zien. Als je het 'goed' deed, dan gaf de ander je genegenheid (of liever gezegd: hij gaf je goedkeuring. Wat jij zag (en hij presenteerde) als liefde of genegenheid).
Deed je iets wat de ander niet kon verdragen, niet begreep of niet zinde? Dan werd jij afgestraft. De ander kon niet zeggen: 'Dat wat jij doet maakt mij ongemakkelijk', maar wees meteen met een beschuldigende vinger naar jou. Jij was 'moeilijk', 'overgevoelig', 'raar' of 'een aansteller.' En als je niet snel je gedrag aanpaste, of onbewust iets deed wat de ander triggerde, dan riskeerde je woede. Soms een intense, heftige woede, en soms woedend zwijgen. Als je de ander in dat laatste geval vroeg wat er aan de hand was, kreeg je te horen dat hij 'gewoon druk was.' Dit soort manipulatietechnieken hollen je uit en verwarren je enorm. Er wordt gegraven onder jouw zelfvertrouwen en intuïtie totdat er niets anders over is dan zelftwijfel.
Om de woede en verwarring te voorkomen, leerde je om altijd alert te zijn op wat de ander kon gaan doen of zeggen. Je paste je aan, probeerde de persoon te zijn die de ander wilde zien. We kennen allemaal de trauma-responses fight, flight en freeze, maar minder bekend is dat fawn (pleasegedrag) ook een overlevingsstrategie is.
Als jij jezelf een 'pleaser' noemt, weet dan dus dat dit niets anders is dan zelfbescherming! Het is een prachtige manier om goed voor jezelf te zorgen, en absoluut geen teken van zwakte.
Trauma's helen
Het goede nieuws is: trauma's zijn te helen. Niet door erover te praten of na te denken, maar door lichaamswerk. Want trauma's zitten opgesloten in jouw lichaam.
Door breathwork, visualisatie, beweging en geluid kun jij je trauma's en blokkades transformeren en helen. Dan komen jouw zelfvertrouwen, spontaniteit, eigenheid en kracht weer naar boven. Je kunt weer contact maken met jouw intuïtie, vertrouwen op jezelf. Je gaat beter grenzen aangeven en keuzes maken die gezond voor je zijn. Je komt los van de narcist en van het idee dat je goedkeuring nodig hebt hem/haar of van wie dan ook, om je waardevol en zelfverzekerd te voelen.
Zou je kennis willen maken met lichaamswerk en/of heb je het gevoel dat je hier een tijdje begeleiding bij zou kunnen gebruiken? Stuur me dan even een berichtje (info@radicalcompassion.nl).
Comments